Home » Tin tức » Đàm luận

Mấy suy nghĩ về thơ - Thơ gắn với bản sắc dân tộc trong toàn cầu hóa

SATurday - 08/11/2014 00:09
Mây mùa thu; ảnh: Phạm Duy Trưởng

Mây mùa thu; ảnh: Phạm Duy Trưởng

Bài của Nguyễn Hữu Quý (Đại tá, nhà thơ, nguyên Trưởng ban Thơ, tạp chí Văn nghệ Quân đội)
 
Thơ muôn năm! Đó câu kết trong bài Thơ và toàn cầu hóa của nhà thơ, nhà phê bình Nga Ni-cô-lai Prây-a-xlốp trình bày tại hội thảo Thơ châu Á-Thái Bình Dương lần thứ nhất ở Hạ Long (Quảng Ninh). Thơ, trong tiến trình phát triển của nhân loại đã, đang tồn tại và sẽ mãi tồn tại như một hoạt động văn hóa, tinh thần của con người. Bởi lẽ, thơ chính là cuộc sống ở chiều sâu, là một phần tâm hồn, tình cảm của con người được biểu cảm qua ngôn ngữ tinh tế và chọn lọc nhất.

Thơ gắn với dân tộc hay nói đúng hơn là một phần văn hóa truyền thống của dân tộc. Trong bài viết của mình Ni-cô-lai Prây-a-xlốp đã khẳng định: Giữ gìn thơ ca dân tộc, đó không chỉ đơn giản là bảo toàn văn hóa khỏi sự vứt bỏ và sự xói mòn bởi những trào lưu văn học mốt mới. Giữ gìn thơ ca dân tộc, đó còn có nghĩa là bảo tồn tâm hồn của chính nhân dân, bởi vì chính trong thơ ca đã in dấu các truyền thống sinh hoạt và nghi lễ của nhân dân, những bài ca, những anh hùng ca, huyền thoại và đạo lý nhiều thế kỷ của cha ông.

Ông lại nói như đinh đóng cột rằng: Toàn cầu hóa, đó là con đường không đi tới đâu cả. Trong khi thơ là con đường tới vĩnh cửu…Thật trùng khít với quan niệm về thơ của không ít người trong chúng ta; làm thơ trước hết là để bảo tồn văn hóa dân tộc; đổi mới thơ không phải là chối bỏ phủ định truyền thống. Tôi thấy, đổi mới trên nền truyền thống là hướng đi của khá nhiều nhà thơ hiện nay ở Việt Nam.

Cũng hướng về dân tộc và Tổ quốc mình, nhà thơ Agút R.Xa-dô-nô (In-đô-nê-xi-a) tâm sự: Trái tim của những nền văn hóa được gìn giữ và diễn đạt thông qua các tác phẩm văn học. Ở khía cạnh này, sự gặp gỡ của quan hệ nội tại dựa trên những tác phẩm văn học sẽ cho chúng ta cơ hội lớn để đối thoại về văn hóa và văn minh một cách tôn trọng và hòa bình.

Với thi ca, ông cảm nhận: Thơ nhìn vào thế giới từ những đặc điểm riêng, và sự khác biệt của nó, vì thế thơ có sức mạnh bảo vệ và phát triển bản sắc văn hóa của mỗi quốc gia, chạm vào trái tim của con người trên khắp thế giới. Trái tim ấy sẵn sàng hợp tác với những dân tộc của một quốc gia, một nền văn hóa khác, gieo trồng hòa bình trên mảnh đất màu mỡ của tri thức.

1

Rõ ràng, thơ vẫn chưa mất đi giá trị của nó trong việc bảo vệ và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc đồng thời cũng là nhịp cầu nối các nền văn hóa lại với nhau trong tình yêu và khát vọng hòa bình cho nhân loại. Những bước tiến của tri thức, của khoa học kỹ thuật cần được "bảo hiểm" bởi lòng nhân ái và tình thương đồng loại mà như chúng ta đã biết thi ca luôn hướng về điều đó.

Nhà thơ đến từ Niu Di-lân, Xu Út-tơn bộc bạch: Đôi lúc tôi nghe có những lời nhận xét rằng thơ đang chết dần. Tôi luôn kinh ngạc, bởi rõ ràng tôi thấy điều ngược lại. Cứ mỗi người cho rằng thơ không còn thích hợp, hay quá khó, thì lại có nhiều người khác ghi nhớ một bài thơ trong đầu hay viết vội một bài thơ bỏ trong ví, nhiều người khác cố dành chút thời gian trong cuộc sống bận rộn, thường là trước bình minh hoặc sau nửa đêm để viết những dòng thơ.

Và, nhà thơ này khẳng định: Nghệ thuật thơ còn sống vì nó tạo nên những lỗ hổng vào trong (và tổng thể) cái im lặng vẫn ám ảnh chúng ta. Nó mời gọi chúng ta nấn ná trong im lặng, để sống trong nghịch lý và mơ hồ , và để chú ý. Trên tất cả, qua sức mạnh kết hợp của ẩn dụ và chơi chữ, nó đòi hỏi chúng ta cho phép sự đa dạng và phức tạp. Thơ dạy khoan dung. Nó nhắc nhở chúng ta phải sống bằng trái tim, tâm hồn và thân xác, chứ không chỉ sống bằng cái đầu. Nó nhắc chúng ta rằng ta là một phần của tự nhiên, và làm cho ta trở nên khiêm nhượng…

Đến từ Nhật Bản, đất nước đã trải qua nhiều trận động đất và sóng thần kinh hoàng, nhà thơ và dịch giả I-u-ka Tu-ka-gô-si tâm sự: Tiếng nói trong thơ ca…đã khích lệ các nạn nhân và tôi nhận ra một cách sâu sắc rằng thơ ca, với ngôn ngữ sinh động, đã làm giàu cảm xúc và ý nghĩa của hiện tại, mang lại sức mạnh để kết nối ngay lập tức với trái tim những người khác.

Thơ, từ của một người đã trở thành "năng lượng" của nhiều người trong sự sẻ chia, đồng cảm, động viên, an ủi. Những sự rắc rối, tắc tị, rối rắm trong cái gọi là thơ sẽ trở nên lúng túng, hổ thẹn lúc này.

Thơ, xưa - nay vẫn thế, chính là nhịp cầu nối từ trái tim người này đến trái tim người khác dù họ không cùng ngôn ngữ, văn hóa, lịch sử. Như thế, thơ - dù giản dị và không huyền bí như ai muốn thần thánh hóa nó, vẫn mang những giá trị đích thực trong cuộc sống như nữ nhà thơ Nhật Bản này phát biểu: Tôi đã chứng kiến những khoảnh khắc thơ ca đi qua biên giới hữu hình và vô hình giữa những dân tộc, những nền văn hóa và ngôn ngữ khác nhau. Cho dù khoảnh khắc đó chỉ là một cái chớp mắt của thời gian thì đó cũng là một bước tiến lớn tới việc tăng cường sự hiểu biết và thúc đẩy hòa bình chung…

Và như thế, thơ vẫn nhịp bước cùng nhân loại trong hành trình vời vợi tới tương lai...

Nguyễn Hữu Quý

Total notes of this article: 0 in 0 rating
Click on stars to rate this article
Comment addYour comments
Anti-spam codeRefresh

Newer articles

Older articles

 

LỜI NGỎ

Website đang trong quá trình thử nghiệm, điều hành phi lợi nhuận bởi các tình nguyện viên. Mọi ý kiến đóng góp của quý vị xin gửi về: vannghesontay@gmail.com; hoặc gọi theo số: 0904930188 

Quảng cáo2
Cá cảnh