Hoa xoan
Bài thơ đậm chất tự sự, kể lại câu chuyện của cô gái trong một lần hội Chèo đã gặp và có tình cảm với một chàng trai. Và người ấy hẹn sang năm hội chèo lại tới. Cô gái chờ đợi. Liệu cô ấy có gặp lại được chàng trai mình chờ đợi không?
Nhân vật trong thơ là một cô gái mới lớn, mà lại là gái quê, quen sống khép kín:
“Em là con gái trong khung cửi
Dệt lụa quanh năm với mẹ già
Lòng trẻ còn như cây lụa trắng
Mẹ già chưa bán chợ làng xa”
Tâm hồn rất trong trắng ngây thơ “lòng trẻ còn như cây lụa trắng. Trong cái thế giới khép kín ấy, nào ai biết được có nỗi niềm gì xao động, có mối vấn vương nào có thể len được vào, nếu như không có những giọt mưa xuân ấy chợt đến, một hôm bỗng giăng mắc đầy trời.
Khung cảnh mùa xuân như rạo rực cùng nỗi lòng háo hức của cô gái “mưa xuân phơi phới bay” tràn trề niềm tin và sức sống. Bởi cùng với những giọt mưa xuân phơi phới bay, và những cánh hoa xoan rụng vơi đầy ấy là mùa xuân đã đến. Mùa xuân của đất trời và vạn vật đang tưng bừng sống lại .Tiếng trống chèo thân thuộc ngàn năm trên mảnh đất này lại vang lên trên những sân đình. Hội chèo là nơi gặp gỡ, giao cảm, nơi tìm kiếm và hẹn hò của những lứa đôi. Bởi thế, chỉ mới nghe mẹ bảo “thôn Đoài hát tối nay”, cô gái quê e ấp kín đáo bỗng biến đổi, linh động hẳn lên: Cô chợt dừng tay dệt vải, má chợt ửng hồng, đầu óc lơ đãng đi đâu:
“Hình như hai má em bừng đỏ
Có lẽ là em nghĩ đến anh”
. Lời mẹ bảo “Thôn Đoài hát tối nay” như một sự ưng thuận kín đáo cho phép con gái mình đến chỗ hẹn gặp chàng trai. Người mẹ ấy thật tinh tế có lẽ mẹ đã phần nào đoán được những rung động đầu đời của con.
Em ngửa bàn tay trước mái hiên
Mưa chấm bàn tay từng chấm lạnh.
Thế nào anh ấy chả sang xem!
Câu thơ khẳng định như niềm đinh ninh với lời hẹn năm trước: Chắc chắn anh ấy sẽ sang xem và mình sẽ được gặp lại anh ấy. Niềm tin và hi vọng trong thưở rung động đầu đời thật trong trẻo và mãnh liệt. Và vì thế mà:
Mưa bụi nên em không ướt áo
Thôn Đoài cách có một thôi đê.
Nguyễn Bính dùng 2 từ “thôi đê” thật đắt. Vì với tâm trạng háo hức để đến gặp chàng trai trong hẹn ước đường dù có xa mấy cũng hóa gần. Đi với người yêu có bao giờ thấy xa! Nhưng đáp lại sự háo hức mong chờ của cô gái là sự lỗi hẹn của chàng trai
Tìm mãi mà không thấy anh sang, cô gái buồn tủi trở về trong ngậm ngùi của đêm khuya mưa lạnh:
Thế mà hôm nọ hát bên làng
Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn
Để cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng
Mùa xuân hòa với lòng người háo hức chờ đợi, và mùa xuân cũng “nhỡ nhàng” theo cả duyên tình con người.
Khi cô không gặp được chàng trai, thất vọng cô gái quay về thì quãng đường dường như quá đỗi xa xôi. Nguyễn Bính thật tài tình khi đổi từ “thôi đê” thành “dãi đê”. Bằng sự cảm nhận ngôn ngữ, nếu “thôi đê” có ý nhấn mạnh quãng đường không xa xôi gì thì từ “dãi đê” lại càng gợi nên một quãng đường thật ngắn. Thế mà trong tâm trạng thất vọng và sự lẻ loi cô gái âm thầm đi về thì con đường ấy thành quá xa.
Có ngắn gì đâu một dải đê!
Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt.
Mưa xuân đã ngại bay, hoa xoan đã nát dưới chân giày , hội chèo làng Đặng đã về qua ngõ, và mùa xuân thì đã cạn ngày. Cạn ngày là sắp hết, nhưng lối dùng từ bằng hình ảnh cụ thể của dân gian này gây ấn tượng hơn, và cũng hồn nhiên hơn.
Mùa hội đã qua, cho dù chàng trai đã lỗi hẹn khiến cho những vương vấn đầu đời mới hé mở nhưng đã vội thất vọng, tủi hờn. Cô gái buồn nhưng không tuyệt vọng. Cô vẫn thủ thỉ tâm sự với anh và chờ đợi mùa hội mùa xuân năm sau:
Bao giờ em mới gặp anh đây?
Bao giờ hội Đặng đi ngang ngõ
Để mẹ em rằng: hát tối nay?
Còn nghi vấn là còn chờ đợi. Mà còn chờ đợi là vẫn còn hy vọng. Tình cảm đầu đời trong sáng mà bền lâu. Hi vọng mỗi mùa xuân về lòng người lại có những rạo rực để chờ đợi mặc dù đôi khi cũng chỉ rất bâng quơ.
Trần Thị Việt Hà
------------------------------------
MƯA XUÂN
Em là con gái trong khung cửi
Dệt lụa quanh năm với mẹ già
Lòng trẻ còn như cây lụa trắng
Mẹ già chưa bán chợ làng xa
Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay
Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy
Hội chèo làng Ðặng đi ngang ngõ
Mẹ bảo: "Thôn Ðoài hát tối nay"
Lòng thấy giăng tơ một mối tình
Em ngừng thoi lại giữa tay xinh
Hình như hai má em bừng đỏ
Có lẽ là em nghĩ đến anh
Bốn bên hàng xóm đã lên đèn
Em ngửa bàn tay trước mái hiên
Mưa thấm bàn tay từng chấm lạnh
Thế nào anh ấy chả sang xem!
Em xin phép mẹ, vội vàng đi
Mẹ bảo xem về kể mẹ nghe
Mưa bụi nên em không ướt áo
Thôn Ðoài cách có một thôi đê
Thôn Ðoài vào đám hát thâu đêm
Em mải tìm anh chả thiết xem
Chắc hẳn đêm nay giường cửi lạnh
Thoi ngà nằm nhớ ngón tay em
Chờ mãi anh sang anh chả sang
Thế mà hôm nọ hát bên làng
Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn
Ðể cả mùa xuân cũng nhỡ nhàng!
Mình em lầm lụi trên đường về
Có ngắn gì đâu môt dải đê!
Áo mỏng che đầu mưa nặng hạt
Lạnh lùng thêm tủi với canh khuya
Bữa ấy mưa xuân đã ngại bay
Hoa xoan đã nát dưới chân giày
Hội chèo làng Ðặng về ngang ngõ
Mẹ bảo: "Mùa xuân đã cạn ngày"
Anh ạ! Mùa xuân đã cạn ngày
Bao giờ em mới gặp anh đây?
Bao giờ chèo Ðặng đi ngang ngõ
Ðể mẹ em rằng hát tối nay?
Nguyễn Bính
1936
» Tin tức » Văn nghệ trăm miền
View comments
Send a comment
