Cuốn sổ tay của cha tôi – nhà thơ Quang Dũng

Ngày nay thế là đã ngót bốn chục năm trời. Cái hình ảnh đẹp của một thời quân Miền Tây đã xa lắc. Còn lại một tấm lòng chiến sĩ cũ và thương nhau. Vũ Bão có thể là người viết có nhiều sức trẻ, nhiều nghị lực. An cư rồi thì nên lạc sự nghiệp.

Ghi vội mấy dòng cảm ơn Vũ Bão, anh nhớ tôi đã mong có một cuốn sổ tay để đi Lâm Đồng ghi chép. Đây là món quà lên đường anh tặng tôi. Quang Dũng”.

Từ sau trang viết này là những ghi chép khi cha tôi ở Đà Lạt và đi thực tế vào khu Kinh tế mới người Hà Nội ở Lâm Đồng để tìm hiểu, lấy tư liệu và dự định sẽ viết tập kí 300 trang về những đổi mới ở vùng Kinh tế này. Có thể tên tập kí là: Đi khắp quê hương mới của Đất rồng lửa (vì dòng chữ này được cha tôi gạch chân cẩn thận). Ông còn dự định sẽ in tại Nhà xuất bản Hà Nội. Những dòng chữ viết nhỏ (để tiết kiệm sổ tay) đầy những số liệu, nhiều tên người, địa chỉ… là kết quả của nhiều ngày ông di chuyển liên tục trong toàn vùng chỉ bằng đi bộ. Các mô hình chăn nuôi, trồng trọt để có năng suất tăng nhanh, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân luôn được ông quan tâm ghi lại tỉ mỉ. Giống ngô Mehico được cha tôi dành nhiều trang viết và bày tỏ thiện cảm của ông khi tìm hiểu về giống ngô lai này: “ Sao lại lúa, lúa, lúa! Cái ám ảnh chúng ta hàng năm. Tây Nguyên ta là xứ sở của ngô Cao Bằng, Trùng Khánh ăn ngô một năm 11 tháng thì sao? Mà người dân vẫn béo tốt khỏe mạnh, phụ nữ má hồng, trẻ em béo mập mạp. Vấn đề là chế biến, anh bí thư có nói hạt ngô Mehico xay thành miến, ngô nếp trắng, sợi trắng không biết là ngô nữa...”. Năm 1984, khi biết tin cha tôi bị tai biến, ngã liên tục trên những con dốc trơn trượt ở Lâm Đồng, ở rừng vẹt gần dốc bà Mão… hai mẹ con tôi vào đón cha ra Hà Nội, ngồi trên chuyến tàu chậm Bắc Nam, cha ôm trên tay một mũ cói những bắp ngô luộc thơm và mẩy hạt. Giống ngô Mehico .

Một chuyến đi thực tế hay mỗi nơi ông đến đều để lại những dấu ấn thật đặc biệt: “5 giờ sáng, dậy sửa soạn lên đường. Đường 4 cây số. Tây Nguyên lúc sắp bình minh thơm ngát cỏ cây đêm và tiếng thác nước Camli hạ ào ào suốt đêm…”. Những cảm xúc ùa đến để không kìm nén được trước cỏ cây hoa lá và không gian núi rừng Tây Nguyên vào sáng sớm, ông ghi tiếp bằng chữ rất nhỏ: “Mưa, gió lành lạnh, cơn rào rào như mưa tháng bảy. Mưa ngâu, khí lạnh như mùa thu. Cảnh vật như mưa thu. Đường đỏ, có cơn mưa, đỏ thẫm rất đẹp, đường đỏ, cỏ tranh viền một cảnh đẹp của đường số 6 hay Phú Thọ, hay Sơn Đông gần Ba Vì, Tùng Thiện. Mùi cỏ dại, hoa dại, thông thơm hắc lại rất gợi về 1948, những đêm Đại Từ Thái Nguyên, đêm Việt Bắc kháng chiến, đêm trung du bộ đội…”.

Trong sâu thẳm tâm hồn ông, những kỉ niệm hào hùng thời tham gia trung đoàn 52 Tây Tiến luôn còn mãi. Sau những trang ghi chép này ông viết một dòng tự nhắc mình, đóng khung cẩn thận: “Còn đúng 22 trang là hết chỉ ghi chép thật cần thiết và vắn tắt...”. Ông dùng bút đỏ đánh số trang cuối cùng và lưu bút: “Vũ Bão, đêm nay, 11-11-83, tôi trở dậy vào 2 giờ sáng và rất nhớ Vũ Bão, người bạn trẻ mà kỉ niệm gặp nhau đã từ Nho Quan những ngày đầu 1948! Chao ôi, xa quá, lâu quá mà vẫn gần quá vì đêm nay tôi lại đang lấy một tờ sau cùng của cuốn sổ anh tặng tôi để viết mấy dòng thân mến gửi anh. Cuốn sổ của Vũ Bão tôi giữ cẩn thận…”.

Một cuốn sổ tay nhỏ vào cái thời gian khó ấy là cả sự mong muốn của cha tôi- một nhà thơ, một chiến binh trong đoàn quân Tây Tiến kiêu hùng một thuở! Cha và chú Vũ Bão có cảm nhận được trong con sự xót xa và yêu thương nhưng cũng đầy tự hào về một tình bạn mộc mạc chân thành của hai người.

Con cũng sẽ giữ cẩn thận cuốn sổ này của cha, một cuốn sổ đặc biệt trong số những di cảo ít ỏi còn lại của Người.

Bùi Phương Thảo Hà Nội 2019.