Chuyến thăm của ông Ban Ki-moon tới nhà thờ dòng họ Phan Huy diễn ra âm thầm vào ngày 23/5/2015 và không nằm trong lịch trình chính thức của vị Tổng thư ký LHQ tới Việt Nam. 
Hai tuần trước đó, các thành viên trong dòng họ được thông báo. Sau đó, ngày 21/5 và 22/5, công tác tổ chức, an ninh trong chuyến thăm của ông Ban Ki-moon được thực hiện.
Đến ngày 23/5, 3-4 chiếc ôtô, trong đó có một chiếc chở ông Ban và phu nhân đến thăm nhà thờ của dòng họ. Ông đã thăm nhà thờ, xem gia phả, thắp hương, cảm ơn mọi người, sau đó viết lưu bút. 
Theo ông Phan Huy Thanh, Trưởng chi 2, đời thứ 16 dòng họ Phan Huy, trong chuyến thăm, Tổng thư ký LHQ đã xem gia phả và hỏi về Hán tự của chữ "Chú" trong tên của danh nhân Phan Huy Chú. Đại diện dòng họ Phan Huy đã cho ông Ban Ki-moon xem chữ này. Sau đó, ông không nói gì thêm và ghi dòng lưu bút. 
Thời gian ông Ban lưu lại nhà thờ khoảng 45 phút, từ 16h đến 16h45 ngày 23/5/2015.
Đây là lần thứ 2 ông Ban Ki-moon tới Việt Nam trên cương vị Tổng thư ký LHQ.

Một số báo nói ông Ban Ki Moon là hậu duệ của Phan Huy Chú.
Tôi tưởng về việc này đã được làm sáng tỏ từ năm 2016, tuy nhiên gần đây vẫn có người khẳng định ông Ban Ki Moon là hậu duệ cụ Phan Huy Chú.
Đánh từ khóa, tra Google thì hóa ra vẫn còn những bài báo giật tít với nội dung trên.


Báo "Tuổi Trẻ" viết "Bút tích ghi ông Ban Ki Moon là con cháu dòng họ Phan Huy"


Báo "Thanh Niên" còn ghi: "Theo GS Phan Huy Lê, trong trao đổi, ông Ban Ki-moon nói là hậu duệ của họ Phan Huy, cụ thể hơn là hậu duệ của Phan Huy Chú."



Ảnh chụp màn hình báo "Hà Nội Mới"



Ông Ban Ki Moon không phải dòng họ Phan Huy Chú, với các lý do sau:
1- Hồi cuối năm 2015, Liên Hiệp Quốc xác nhận Tổng Thư ký Ban Ki-moon đã thăm nhà thờ họ Phan Huy tại xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội vào tháng 5 năm 2015. Tuy vậy, người phát ngôn cho ông Ban Ki-moon, Stephane Dujarric, không trả lời liệu ông Ban có phải gốc Việt Nam hay có phải là con cháu của dòng họ Phan Huy hay không.
2- Anh em ông Ban Ki Moon đã từng sang thăm nhà thờ tổ họ Phan ở Trung Quốc. Ông Ban Ki Moon cũng đã từng thăm các nhà thờ họ Phan ở Nhật, Phi Lip Pin, Mã Lai, In Đô... khi có những chuyến công tác các nước đó và đều có những lời ghi cảm nhận tương tự. Ông Phan Đình Phúc - đại diện hội đồng Phan tộc Việt Nam cho biết, thực tế trên thế giới hiện có hội đồng họ Phan là nơi để gắn kết, kết nối của những gia tộc họ Phan đến từ nhiều nước. Hội đồng Phan tộc Việt Nam cũng mới tham gia vào Hội đồng này.
3- Hôm 23/5/2015 ông Ban Ki Moon thăm nhà thờ họ Phan Huy, Ông đã trả lời rất tế nhị khi được hỏi nhiều lần rằng ông có phải con cháu của dòng họ Phan Huy không? Đây là nội dung ông ghi cảm nhận khi đến thăm nhà thờ họ Phan Huy: “Tôi rất xúc động khi viếng thăm và tỏ lòng thành kính sâu sắc trước ngôi nhà thờ Phan Huy Chú và các thành viên khác của dòng họ Phan. Cảm ơn dòng họ đã giữ gìn và bảo quản nhà thờ dòng họ này. Là một người con của dòng họ Phan, giờ đây giữ chức Tổng Thư ký của Liên Hợp Quốc, tôi tự hứa với bản thân sẽ cố gắng làm theo những lời dạy của tổ tiên”. Ông Phan Huy Thanh là đời thứ 16 kiêm trưởng chi 2 của dòng họ Phan Huy cũng là người trông coi nhà thờ cho biết chỉ thấy ông Ban Ki Moon thăm hỏi mọi người, chứ không nói lý do về thăm, cũng không ngỏ ý xem gia phả dòng họ.
4- Dòng họ Phan Huy hiện không tìm thấy tư liệu trong gia phả về các nhánh di cư. Ông Phan Văn Đính - Tổng thư ký Hội đồng Phan tộc Việt Nam cho biết ông Ban Ki Moon đúng là người họ Phan nhưng thông tin ông Ban Ki Moon có nguồn gốc Việt Nam thì chưa chính xác, cần phải tìm hiểu thêm. Theo ông Phan Đình Phúc - đại diện hội đồng Phan tộc Việt Nam, hiện nay theo các tài liệu của dòng họ Phan tại Việt Nam thì chưa đủ cơ sở khẳng định ông Ban Ki Moon là người gốc Việt: “Thực tế, họ Phan trên thế giới có rất nhiều và thường xuyên có những hoạt động giao lưu, gắn kết với nhau. Hiện nay, theo những gì tôi biết thì cũng chưa có tài liệu nào khẳng định ông Ban Ki Moon là người gốc Việt cả. 
Báo "Thanh Niên" ghi phía trên bài viết rằng: "Theo GS Phan Huy Lê, trong trao đổi, ông Ban Ki-moon nói là hậu duệ của họ Phan Huy, cụ thể hơn là hậu duệ của Phan Huy Chú." Nhưng không một tấm ảnh nào của hôm ấy có GS Phan Huy Lê, thực tế thì GS Phan Huy Lê cũng thừa nhận rằng ông không có mặt ở đó. Ông Phan Huy Lê nói: "Trong trao đổi ông nói là hậu duệ của họ Phan Huy, cụ thể hơn là hậu duệ của Phan Huy Chú." Vấn đề là trao đổi với ai? Khi mà những người có mặt tiếp ông Ban Ki Moon hôm đó đều không nhận là mình nghe thấy.

Bài viết của GS Phan Huy Lê; ông thừa nhận là hôm đó ông không có mặt. Những điều ông nói là cũng chỉ nghe người ta nói lại. Vậy cụ thể "người ta" ấy là ai? Tuy nhiên những người có mặt hôm đó thì không ai nghe thấy.
 

Theo nhà ngoại giao Hàn Quốc từng nhiều năm làm việc với ông Ban Ki Moon cho hay: "Dòng lưu bút đó không có nghĩa ông Ban là con cháu họ Phan ở Việt Nam".
Là một nhà ngoại giao kỳ cựu, ông Ban Ki Moon đã rất tinh tế khi sử dụng chữ Hán (mà không phải chữ Hàn hoặc chữ Việt Nam). Bởi họ Phan (Việt Nam) và họ Ban (Hàn Quốc) có cùng cách viết trong tiếng Hán. Điều này hàm ý "họ Phan/Ban" trên toàn thế giới, vào một thời điểm xa xưa có cùng gốc tích. Chuyến thăm của ông Tổng thư ký LHQ là một động thái mang ý nghĩa ngoại giao khéo léo, bày tỏ sự tương đồng của người họ Phan/Ban hai nước. 

Phạm Duy Trưởng