CHIẾC B-52 ĐẦU TIÊN TRÊN THẾ GIỚI BỊ BẮN RƠI TRÊN BẦU TRỜI VĨNH LINH
- SUNday - 29/12/2019 04:57
- |Close page
Cho đến nay, Việt Nam là nước duy nhất bắn rơi B-52 của đế quốc Mỹ. Vào hồi 16h40 ngày 17/9/1967, tiểu đoàn tên lửa 84 do đồng chí Nguyễn Đình Phiên làm Tiểu đoàn Trưởng và đồng chí Lê Hỷ là sĩ quan điểu khiển đã bắn rơi chiếc B-52 đầu tiên trên thế giới.
9 tháng ròng rã kéo tên lửa và chiến trường Vĩnh Linh
Tháng 4/1966, Trung đoàn 238 được lệnh hành quân từ Nghi Lộc (Nghệ An) vào Vĩnh Linh (Quảng Trị) tìm cách tiêu diệt B-52. Ngày đó, để đưa được một đơn vị tên lửa vào đến Vĩnh Linh là vô cùng gian khổ. Bởi, có hơn 60 xe kéo, khí tài cồng kềnh, có cái nặng vài chục tấn, dài hàng chục mét. Trong khi đó, đơn vị hành quân trên con đường khá hiểm trở, phải vượt qua nhiều “toạ độ lửa” như Đồng Lộc, Khe Tang, Xuân Sơn, Ngầm Bùng, phà Long Đại, địch điên cuồng đánh phá suốt ngày đêm. Trung đoàn được chia làm nhiều nhóm và chỉ hành quân vào ban đêm theo một cự ly an toàn, ban ngày tìm chỗ cất giấu khí tài và ngụy trang kín đáo để che mắt địch…
Sau khi nghiên cứu kỹ quy luật đánh phá của địch, thường là 6 giờ tối địch đánh dọc theo tuyến đường từ ngoài Bắc vào trong Nam, sau 6 tiếng đồng hồ chúng lại đánh ngược lại. Nắm được quy luật này, đơn vị tổ chức hành quân sau 1 giờ hoặc 1 giờ 30 phút khi địch vừa đánh phá xong. Quãng đường hành quân hơn 600km, đơn vị phải vượt qua đèo dốc quanh co, hai bên đường hố bom chi chít, đất đá dựng lên như thành.
Dọc đường, Trung đoàn bị bom đạn địch tấn công dữ dội, cả 4 tiểu đoàn đều bị địch đánh tổn thất nặng, hai tiểu đoàn 84, 83 bị mất sức chiến đấu. Có lúc, cả một hệ thống tên lửa bị lăn xuống bìa rừng ở Khe Tang. Lại có lúc, cả một đài điều khiến bị lao xuống biển ở đèo Lý Hòa… Sau nhiều tháng hành quân vất vả, cuối tháng 1/1967, các đơn vị của Trung đoàn mới vào đến Vĩnh Linh một cách trót lọt. Mọi người đều vui mừng phấn khởi, bởi hành quân vào được đó, cũng là một thắng lợi to lớn…
Chiến dịch... trận địa giả!
Vào đến đất lửa Vĩnh Linh cũng có thể coi là một chiến công lớn của Trung đoàn, nhưng việc triển khai khí tài tìm cách đánh B-52 lại là một vấn đề vô cùng lớn mà cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn phải đối mặt. Bởi trên vùng đất này, máy bay địch quần thảo suốt ngày đêm, pháo từ bờ Nam sông Bến Hải, từ hạm tàu của địch ngoài biển bắn vào như cơm bữa, mọi hoạt động ở đây hầu như đã chuyển xuống lòng đất.
Trong khi đó, khí tài vận chuyển qua một quãng đường xa, lại đưa xuống dưới lòng đất nên thường phát sinh hỏng hóc. Vì vậy, Trung đoàn đã tổ chức ngụy trang, nghi binh để tránh bom đạn địch, cứ một trận địa thật đi kèm với nhiều trận địa giả giống hệt nhau, trận địa giả cũng hầm, hào, cũng “xe”, “tên lửa”, “ra đa”…tất cả đều bằng tôn hoặc cót ép, rồi cho xe xích quần làm ra vẻ như kéo khí tài thật.
Để hong khô khí tài, Trung đoàn tập trung tháo từng khối máy ra, vừa phơi, vừa dùng bông và giẻ chấm khô, vừa phải tổ chức sửa chữa khắc phục hỏng hóc, vừa nguỵ trang trên đầu chống địch phát hiện. Cứ như vậy, qua nhiều ngày tháo ra, hong khô, lắp vào, sửa chữa đến khi kiểm tra thấy đồng bộ mới thôi...
Cuối tháng 8/1967, Tiểu đoàn 84 của Trung đoàn bị bom địch đánh phá, kíp chiến đấu nhiều đồng chí hy sinh. Thực hiện quyết định của Đảng uỷ Trung đoàn, ghép hai Tiểu đoàn 83 và 84 làm một để tiêu diệt bằng được B-52. Khi Tiểu đoàn 83 hành quân sang hợp nhất với Tiểu đoàn 84, đến ngã ba Hạ Cờ thì trúng bom toạ độ của địch, một số đồng chí trong kíp chiến đấu hy sinh anh dũng, một số đồng chí bị thương nặng phải đưa về tuyến sau. Ngay đêm đó, Trung đoàn bổ sung kíp chiến đấu và tiếp tục hành quân sang Tiểu đoàn 84 dồn ghép khí tài, hợp nhất ổn định chiến đấu. Sửa chữa đồng bộ xong thì địch lại đánh vào trận địa. Đơn vị lại phải cơ động vào trận địa T5 gần nông trường Quyết Thắng, triển khai khí tài SSCĐ.
Giờ phút bắn hạ 'siêu pháo đài bay'
Ngày 17/9/1967, vào lúc 16 giờ chiều, Trung đoàn nhận được thông báo khả năng B-52 hoạt động vùng trời Đông Nam sông Bến Hải. Trung đoàn lệnh báo động Tiểu đoàn 84. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Đình Phiên ra lệnh cho đơn vị vào cấp 1. Theo lệnh của Tiểu đoàn trưởng, sĩ quan điều khiển Lê Hỷ truyền lệnh cho các xe mở máy kiểm tra chức năng khí tài. Lúc này đài ra đa của Tiểu đoàn thông báo “bờ nam có nhiễu cường độ mạnh…có mục tiêu”. Tiểu đoàn trưởng ra lệnh cho sĩ quan điều khiển hạ cao áp, mở an-ten thu nhiễu. Sau khi kiểm tra, đồng chí Lê Hỷ khẳng định có nhiễu B-52. Trên mặt hiện sóng của các trắc thủ góc tà, phương vị, cự ly cũng hiện lên những giải nhiễu đậm.
- Sục sạo mục tiêu phương vị…, cự ly …, độ cao…, tiếng Tiểu đoàn trưởng vang trong cabin. Các trắc thủ lúc này cũng đồng loạt báo cáo “nhiễu B-52”.
Tín hiệu B-52 lờ mờ hiện trên nền nhiễu to gấp đôi mục tiêu bình thường, toàn kíp chiến đấu đồng thanh hô: “Tiêu”! “ Kiểm tra mục tiêu”! “ Đúng mục tiêu”!
Sĩ quan điều khiển Lê Hỷ thao tác nhanh chóng đưa đường tâm năng lượng cánh sóng vào mục tiêu và giao tay quay, đồng thời hô “ Bám sát”!…
Tiểu đoàn trưởng ra lệnh: Tiêu diệt B-52…
Sĩ qua điều khiển thông báo:
- Quả một phóng phương vị…cự ly…
- Quả hai phóng phương vị…cự ly…
Mặt đất rung chuyển! Hai con rồng lửa nối đuôi nhau vọt lên không trung. Trên màn viko hiện lên hai chấm sáng. Các trắc thủ, sĩ quan điều khiển đồng thanh hô to:
- Hai đạn, điều khiển tốt!
Ánh chớp lóe lên trên mặt hiện sóng. Quả đạn thứ nhất, nổ! Quả đạn thứ hai, nổ! Mục tiêu tan ra như những hạt cát, lấp lóe, lả tả trên màn hiện sóng.
Cùng lúc, đài quan sát mặt trận thông báo: “B-52 bốc cháy, lao xuống biển!”. Lúc đó là 17giờ 5 phút ngày 17/9/1967. Toàn kíp chiến đấu ôm chầm lấy nhau hô đến khản giọng: “Pháo đài bay bị ta tiêu diệt bằng tên lửa S-75 Dvina rồi…!”.
Tin vui như cánh chim nhanh chóng bay đi. Mừng chiến thắng của đơn vị, rất nhanh sau đó Bác Hồ đã gửi thư khen và quyết định tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Nhì cho Tiểu đoàn 84.
(Ghi theo lời kể của Đại tá Nguyễn Văn Hội, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 238, Sư đoàn 363)
Tháng 4/1966, Trung đoàn 238 được lệnh hành quân từ Nghi Lộc (Nghệ An) vào Vĩnh Linh (Quảng Trị) tìm cách tiêu diệt B-52. Ngày đó, để đưa được một đơn vị tên lửa vào đến Vĩnh Linh là vô cùng gian khổ. Bởi, có hơn 60 xe kéo, khí tài cồng kềnh, có cái nặng vài chục tấn, dài hàng chục mét. Trong khi đó, đơn vị hành quân trên con đường khá hiểm trở, phải vượt qua nhiều “toạ độ lửa” như Đồng Lộc, Khe Tang, Xuân Sơn, Ngầm Bùng, phà Long Đại, địch điên cuồng đánh phá suốt ngày đêm. Trung đoàn được chia làm nhiều nhóm và chỉ hành quân vào ban đêm theo một cự ly an toàn, ban ngày tìm chỗ cất giấu khí tài và ngụy trang kín đáo để che mắt địch…
 |
| Đại tá Nguyễn Văn Hội(bên trái) cùng Đại tá Vũ Quang Huy chụp ảnh lưu niệm tại Lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVTND thời kỳ đổi mới Trung đoàn 238. |
 |
| Đại tá Nguyễn Văn Hội(đứng giữa) và các đại biểu ôn lại những kỷ niệm về một thời “hoa lửa” tại Lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVTND thời kỳ đổi mới Trung đoàn 238 |
Dọc đường, Trung đoàn bị bom đạn địch tấn công dữ dội, cả 4 tiểu đoàn đều bị địch đánh tổn thất nặng, hai tiểu đoàn 84, 83 bị mất sức chiến đấu. Có lúc, cả một hệ thống tên lửa bị lăn xuống bìa rừng ở Khe Tang. Lại có lúc, cả một đài điều khiến bị lao xuống biển ở đèo Lý Hòa… Sau nhiều tháng hành quân vất vả, cuối tháng 1/1967, các đơn vị của Trung đoàn mới vào đến Vĩnh Linh một cách trót lọt. Mọi người đều vui mừng phấn khởi, bởi hành quân vào được đó, cũng là một thắng lợi to lớn…
Chiến dịch... trận địa giả!
Vào đến đất lửa Vĩnh Linh cũng có thể coi là một chiến công lớn của Trung đoàn, nhưng việc triển khai khí tài tìm cách đánh B-52 lại là một vấn đề vô cùng lớn mà cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn phải đối mặt. Bởi trên vùng đất này, máy bay địch quần thảo suốt ngày đêm, pháo từ bờ Nam sông Bến Hải, từ hạm tàu của địch ngoài biển bắn vào như cơm bữa, mọi hoạt động ở đây hầu như đã chuyển xuống lòng đất.
 |
| Tên lửa SAM trong lực lượng bộ đội tên lửa của QĐND Việt Nam tham chiến bắn hạ 'pháo đài bay' B52 trong cuộc kháng chiến chống Mỹ |
 |
 |
Để hong khô khí tài, Trung đoàn tập trung tháo từng khối máy ra, vừa phơi, vừa dùng bông và giẻ chấm khô, vừa phải tổ chức sửa chữa khắc phục hỏng hóc, vừa nguỵ trang trên đầu chống địch phát hiện. Cứ như vậy, qua nhiều ngày tháo ra, hong khô, lắp vào, sửa chữa đến khi kiểm tra thấy đồng bộ mới thôi...
Cuối tháng 8/1967, Tiểu đoàn 84 của Trung đoàn bị bom địch đánh phá, kíp chiến đấu nhiều đồng chí hy sinh. Thực hiện quyết định của Đảng uỷ Trung đoàn, ghép hai Tiểu đoàn 83 và 84 làm một để tiêu diệt bằng được B-52. Khi Tiểu đoàn 83 hành quân sang hợp nhất với Tiểu đoàn 84, đến ngã ba Hạ Cờ thì trúng bom toạ độ của địch, một số đồng chí trong kíp chiến đấu hy sinh anh dũng, một số đồng chí bị thương nặng phải đưa về tuyến sau. Ngay đêm đó, Trung đoàn bổ sung kíp chiến đấu và tiếp tục hành quân sang Tiểu đoàn 84 dồn ghép khí tài, hợp nhất ổn định chiến đấu. Sửa chữa đồng bộ xong thì địch lại đánh vào trận địa. Đơn vị lại phải cơ động vào trận địa T5 gần nông trường Quyết Thắng, triển khai khí tài SSCĐ.
Giờ phút bắn hạ 'siêu pháo đài bay'
Ngày 17/9/1967, vào lúc 16 giờ chiều, Trung đoàn nhận được thông báo khả năng B-52 hoạt động vùng trời Đông Nam sông Bến Hải. Trung đoàn lệnh báo động Tiểu đoàn 84. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Đình Phiên ra lệnh cho đơn vị vào cấp 1. Theo lệnh của Tiểu đoàn trưởng, sĩ quan điều khiển Lê Hỷ truyền lệnh cho các xe mở máy kiểm tra chức năng khí tài. Lúc này đài ra đa của Tiểu đoàn thông báo “bờ nam có nhiễu cường độ mạnh…có mục tiêu”. Tiểu đoàn trưởng ra lệnh cho sĩ quan điều khiển hạ cao áp, mở an-ten thu nhiễu. Sau khi kiểm tra, đồng chí Lê Hỷ khẳng định có nhiễu B-52. Trên mặt hiện sóng của các trắc thủ góc tà, phương vị, cự ly cũng hiện lên những giải nhiễu đậm.
- Sục sạo mục tiêu phương vị…, cự ly …, độ cao…, tiếng Tiểu đoàn trưởng vang trong cabin. Các trắc thủ lúc này cũng đồng loạt báo cáo “nhiễu B-52”.
Sĩ quan điều khiển Lê Hỷ thao tác nhanh chóng đưa đường tâm năng lượng cánh sóng vào mục tiêu và giao tay quay, đồng thời hô “ Bám sát”!…
Tiểu đoàn trưởng ra lệnh: Tiêu diệt B-52…
Sĩ qua điều khiển thông báo:
- Quả một phóng phương vị…cự ly…
- Quả hai phóng phương vị…cự ly…
Mặt đất rung chuyển! Hai con rồng lửa nối đuôi nhau vọt lên không trung. Trên màn viko hiện lên hai chấm sáng. Các trắc thủ, sĩ quan điều khiển đồng thanh hô to:
- Hai đạn, điều khiển tốt!
Ánh chớp lóe lên trên mặt hiện sóng. Quả đạn thứ nhất, nổ! Quả đạn thứ hai, nổ! Mục tiêu tan ra như những hạt cát, lấp lóe, lả tả trên màn hiện sóng.
Cùng lúc, đài quan sát mặt trận thông báo: “B-52 bốc cháy, lao xuống biển!”. Lúc đó là 17giờ 5 phút ngày 17/9/1967. Toàn kíp chiến đấu ôm chầm lấy nhau hô đến khản giọng: “Pháo đài bay bị ta tiêu diệt bằng tên lửa S-75 Dvina rồi…!”.
Tin vui như cánh chim nhanh chóng bay đi. Mừng chiến thắng của đơn vị, rất nhanh sau đó Bác Hồ đã gửi thư khen và quyết định tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Nhì cho Tiểu đoàn 84.
(Ghi theo lời kể của Đại tá Nguyễn Văn Hội, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 238, Sư đoàn 363)