Văn nghệ Xứ Đoài

Trang VĂN NGHỆ XỨ ĐOÀI xin giới thiêu những truyện rất ngắn do Giáo sư Nguyễn Lân Dũng sưu tầm...

Tình hình thư tịch nước ta thế kỷ 18 đã được nhà sử học Phan Huy Chú đánh giá là “chế tác đầy đủ, kỹ càng, văn hiến đứng đầu cả Trung châu, điền chương rộng cả thời đại”(1). Là nhà bác học đương thời, Lê Quí Đôn một mặt bằng những sáng tác của mình, góp phần làm giầu kho tài sản tinh thần dân tộc;......

Trong các văn bản Hán Nôm, chữ huý là những chữ vì lí do kiêng tên của vua chúa, các vị thần, của người thân trong gia tộc... mà người viết, theo quy định hoặc tự nguyện, đã phải viết biến dạng để trống hoặc thay đổi hẳn đi. Cả quần thể chữ húy họp lại tạo thành một hệ thống những biệt lệ của chữ......

Dù ở cái tuổi 80 nhưng nhà văn, Thiếu tướng Hồ Phương vẫn nhanh nhẹn và minh mẫn khi gợi nhắc về những cái Tết trong cuộc đời mình - từ khi ông còn là một cậu bé Hà Thành, trở thành chiến sĩ cảm tử quân bảo vệ Hà Nội tới một nhà văn lão thành cách mạng....

Thời tiết những ngày này dễ làm lòng người ta xao xuyến. Những cơn mưa phùn ẩm ướt gợi lại trong ta cảm xúc của một thi sĩ "quê mùa": "Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay..."...

Bài thơ là sự cụ thể hoá câu thành ngữ cổ điển: “Thệ hải minh sơn” - thề non hẹn biển....

Câu đối gồm hai vế đối nghiêm ngặt về từ ngữ, âm thanh, vần điệu và ý tứ. Câu đối còn gọi là “doanh thiếp” hay “doanh liên”, bởi chữ “doanh” ý chỉ cây cột, còn “thiếp” chỉ tờ giấy có in chữ; “liên” chỉ đối xứng với nhau....

Làng tôi ở cạnh bờ sông Hồng, từ xưa đã có nghề làm cá bột - thứ nghề ăn theo thời vụ nhưng cũng đủ để bù vào cái khoản thiếu lương thực vì làng chỉ có ít ruộng ở ven đê, chiêm khê mùa lụt....

...

Tôi thấy việc đám cưới lại cho các cụ thật vô duyên. Ta nên có những hình thức khác, đỡ phù phiếm nhiêu khê, vừa làm khổ con cháu, vừa làm khổ bạn bè. Những gì sai quy luật tự nhiên đều là lố lăng, nhăng nhít mang tiếng với thiên hạ....

Cha đã cho con một người vợ hiền, cha đã cho con của con những kỷ niệm về ông nội, cha đã cho con một làng chài làm quê nhà......

Tại sao đã nghèo lại còn dám mắc bệnh, đã bệnh lại còn bệnh nặng nữa chứ? Lão càng nung nấu quyết tâm không đi viện, ai nói thế nào cũng không chịu, đời lão coi như đã an bài. Nhưng bây giờ con lão mới là người quyết định. Chúng họp nhau, bán nhà, lấy tiền đưa cha đi viện để báo hiếu. Chuyện đến......

Mẹ tôi đang làm cho tôi một chiếc váy. Suốt tháng Mười một khi tôi từ trường học về và nhìn thấy mẹ trong nhà bếp, bao quanh bởi những dải vải nhung đỏ và các mảnh mô hình rập bằng giấy. Bà sử dụng một máy may đạp chân cũ, cửa sổ chống lên để có được ánh sáng, và cũng để cho mẹ nhìn......

Trong cái trào lưu ào ạt hòa nhập văn hóa Âu, Á, Phi, Mỹ…mà hằng ngày dù muốn hay không ta cũng được thấy, phải nghe; có một lần tôi được vinh hạnh gặp và hầu chuyện cụ Vũ Trọng Phụng ( Nhà văn, tác giả cuốn tiểu thuyết để đời “Số đỏ”) trong mơ, bèn ghi lại, ngõ hầu có người chia sẻ:...

Tôi sống ở xã Cấn Hữu , Quốc Oai , Hà Tây trong hai năm sơ tán 1966, 1967, trở lại Quốc Oai trong năm 1972 , từ đó thi thoảng đi qua mà thôi. Tôi không hình dung được cảnh vật xưa đã thay đổi như thế nào, chắc chắn nó thay đổi, như biết bao vùng miền mà tôi từng qua, nhưng nơi này giống như quê......

...

5 năm mở rộng - chặng đường quá ngắn ngủi để mong muốn một hình ảnh Thủ đô lung linh toàn diện. Ai đó từng lo, khi nhập vào Hà Nội thì tinh thần văn hóa xứ Đoài sẽ mất, còn văn hóa thị dân của người Kẻ Chợ cũng phôi phai… Nhưng 5 năm rồi, xứ Đoài vẫn đẹp một màu mây trắng bay. Dẫu vậy, cho dù tự hào......

Bước nhè nhẹ nữa thôi em Lắng trong thép lạnh nỗi niềm thương đau: Bao nhiêu máu nhuộm thân cầu Mà nên vững chãi hai đầu yêu thương?...

Trong cuốn: Lê Thánh Tông thơ văn và cuộc đời, do Mai Xuân Hải tuyển chọn và biên soạn, Nhà xuất bản Hội Nhà văn Hà Nội ấn hành năm 1998, có giới thiệu bài thơ, Núi Chiếu Bạch (Đề Chiếu Bạch sơn thi tịnh tự) của vua Lê Thánh Tông, làm vào năm Hồng Đức thứ 2 (1471). Đọc lời đề dẫn bài thơ này của Lê......

Trong sự nghiệp sáng tác của Tình Phái hầu Ngô Thì Nhậm và Thụy Nham hầu Phan Huy ích có một tập thơ do hai ông cùng xướng họa chung trong tết Trùng dương tháng 9 năm 1796; đó là tập Cúc thu bách vịnh (菊 秋 百 詠), tập thơ mang ký hiệu A.1664 tại Thư viện Viện Nghiên cứu Hán Nôm. Ngoài cái tên Cúc thu......